Kiedy należy ogłosić upadłość spółki z o.o.? Właściwym czasem na zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Prawidłowe określenie tego momentu jest bardzo ważne dla członków zarządu, gdyż pozwoli im uwolnić się od roszczeń wierzycieli w sytuacji, gdy nie udało im się wyegzekwować należności z majątku spółki.
Art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych przewiduje odpowiedzialność członków zarządu za długi spółki. To wyjątek od ogólnej zasady, że spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest niezależnym podmiotem praw i obowiązków, który za zobowiązania odpowiada własnym majątkiem. Przewidziana w art. 299 § 1 odpowiedzialność wchodzi w grę w sytuacji, gdy wierzyciele nie byli w stanie zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki. Wynika z tego, że w pierwszej kolejności wierzyciel musi podjąć staranie, by wyegzekwować należność od spółki. Dopiero, gdy okaże się to bezskuteczne, może skierować roszczenie przeciw członkom zarządu.
Przeczytaj więcej czym jest: Bezskuteczność egzekucja z majątku spółki w rozumieniu art. 299 KSH.
Kiedy członek zarządu może zwolnić się od odpowiedzialności za długi spółki
Art. 299 § 2 KSH zawiera katalog sytuacji, w których członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności. Nie będzie odpowiadał za długi spółki, jeżeli wykaże, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe;
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy;
- pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.
Zatrzymajmy się przy pierwszym podpunkcie, który uzależnia zwolnienie od obowiązku od zgłoszenia wniosku o upadłość „we właściwym czasie”. We właściwym, czyli jakim?
Odnieśmy się do art. 21 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe (dalej: pr.up.). Przewiduje on, że dłużnik jest zobowiązany zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Obowiązek ten aktualizuje się w przypadku zaistnienia którejkolwiek z podstaw ogłoszenia upadłości przewidzianej w art. 11 ust. 1 i 2 pr.up., a więc niewykonywania wymagalnych zobowiązań lub w sytuacji, gdy wysokość zobowiązań przekracza wartość majątku spółki.
Kiedy należy ogłosić upadłość spółki z o.o.? – “Właściwy czas”
Sąd Najwyższy wielokrotnie pochylał się nad wykładnią „właściwego czasu” na gruncie art. 299 § 2 KSH. Oto kilka najważniejszych wskazówek interpretacyjnych.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że właściwym czasem na zgłoszenie wniosku jest zatem moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym (por.m.in. wyrok SN: z 11 października 2000 r., III CKN 252/2000;). Za właściwy czas z pewnością nie może być uznany moment, gdy majątek spółki nie wystarcza nawet na częściowe zaspokojenie wierzycieli i kosztów postępowania upadłościowego, a więc gdy spółka jest już bankrutem.
W wyroku z dnia 18 października 2000 r. Sąd Najwyższy podkreślił stanowczo, że właściwy czas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki jest przesłanką obiektywną, ustalaną na podstawie okoliczności faktycznych każdej sprawy, a więc nie zależy od przekonania członków zarządu i ich subiektywnych ocen.
Z kolei w wyroku z dnia 19 stycznia 2011 r., V CSK 211/11 (OSNC-ZD 2011 D, poz. 77) Sąd Najwyższy wskazał, że przy wykładni określenia „właściwego czasu” na gruncie art. 299 KSH § 2 nie można pomijać przepisów prawa upadłościowego i naprawczego regulujących obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członków zarządu spółki oraz określających, kiedy uważa się dłużnika za niewypłacalnego i kiedy ogłasza się upadłość osoby prawnej.
Odpowiedzialność obciąża bowiem członków zarządu spółki za to, że nie złożyli wniosku o upadłość we właściwym czasie, a to, kiedy taki wniosek będzie skuteczny i powinien być złożony, określają przepisy prawa upadłościowego. Dlatego regulacja zawarta w tych przepisach ma fundamentalne znaczenie dla wykładni pojęcia „właściwego czasu” czyli kiedy należy ogłosić upadłość spółki.
Jednocześnie, ze względu na funkcję art. 299 KSH, którą jest ochrona interesów wierzycieli, nie można automatycznie przenosić na grunt tego przepisu unormowań prawa upadłościowego, co do przesłanek i terminów złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Podsumowując, powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie, że czasem właściwym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu art. 299 § 2 KSH jest czas, gdy wprawdzie dłużnik spłaca jeszcze niektóre długi, ale wiadomo już, że ze względu na brak środków nie będzie mógł zaspokoić wszystkich swoich wierzycieli.
Co możemy dla Ciebie zrobić
Kancelaria STERRN jest wiodącą polską Kancelarią Prawną specjalizującą się w sporach z Członkami Zarządu. Oferujemy obsługę prawną dla członków zarządu lub byłych członków zarządu w sporach z wierzycielami. Wspieramy również wierzycieli w sprawach prowadzonych przeciwko członkom zarządu spółek z o.o. Nasze usługi obejmują m.in.:
- działania mające na celu ograniczenie lub całkowite wyłączenie odpowiedzialności Członków Zarządu za zobowiązania spółki,
- wspieranie wierzycieli w dochodzeniu roszczeń od obecnych oraz byłych Członków Zarządu,
- prowadzenie postępowań sądowych w imieniu pozwanych Członków Zarządu lub byłych Członków Zarządu, w sporach z wierzycielami.
