Spółka z o.o. oraz spółka komandytowa to najczęściej wybierane w Polsce rodzaje spółek. Zgodnie z danymi ujawnionymi na początku 2021 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym aktywnie działających spółek było ponad 496.000 z czego aż 412.000 spółek to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółek komandytowych jest ponad 10-krotnie mniej, bo zaledwie 31.000 – jednakże jest to druga najchętniej wybierana forma prowadzenia działalności przez przedsiębiorców.
Pomiędzy spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) a spółką komandytową (sp.k.) istnieją istotne różnice, które warto poznać zanim zdecydujemy się na rozpoczęcie prowadzenia działalności w którejś z tych form.
Rodzaj spółki – osobowa czy kapitałowa?
Tym, co różni spółkę z o.o. i komandytową jest to, że zaliczają się one do innej grupy spółek. Spółka z o.o. to spółka kapitałowa, a komandytowa – to spółka osobowa. W spółkach kapitałowych najważniejszy jest kapitał, a wspólnicy mogą praktycznie bez przeszkód zbywać swoje udziały bez wpływu na dalszą działalność firmy (z uwzględnieniem ewentualnych zapisów zawartych w umowie spółki, które mają na celu ograniczenie w zakresie zbywania udziałów).
W spółkach osobowych z kolei wspólnicy są osobiście zaangażowani w działalność przedsiębiorstwa, a zbycie praw i obowiązków nie jest tak łatwe jak w spółkach kapitałowych i jest obwarowane dodatkowymi wymogami. Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, przyznaje się im jednak zdolność prawną. Z tego właśnie powodu nazywane są tzw. ułomnymi osobami prawnymi.
Zgodnie z art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółka taka może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną. Spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną, zatem mają zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych.
Inny jest również termin, od którego spółka może rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej – w spółce komandytowej – datę tę wyznacza moment wpisu do Rejestru Przedsiębiorców – zaś w spółce z o.o. – może ona rozpocząć prowadzenie działalności już z chwilą zawarcia umowy. Do czasu wpisu do Rejestru spółka z o.o. działa jako spółka w organizacji.
Umowa spółki z o.o. a umowa spółki komandytowej
Spółkę z o.o. i komandytową różni też sposób formułowania zapisów umowy spółki. Wspólnicy sp. komandytowej mają tu nieco większą swobodę np. jeśli chodzi o zasady uczestniczenia w zyskach. W spółce z o.o. co do zasady wspólnicy uczestniczą w zysku proporcjonalnie do posiadanych udziałów. Nie oznacza to jednak, że nie można w umowie spółki zawrzeć zapisów pozwalających na uprzywilejowania w przedmiotowym zakresie.
Spółka z o.o. jest dużo bardziej sformalizowana w porównaniu do sp. komandytowej. W przypadku spółek komandytowych przepisy kodeksu spółek handlowych odnoszą do przepisów regulujących funkcjonowanie spółek jawnych, co oznacza znacznie mniej formalności.
Kolejna różnica, pomiędzy spółką z o.o. a spółką komandytową to, to że w spółce z o.o. występuje kapitał zakładowy, który powstaje przy założeniu spółki i nie może być mniejszy niż 5.000 zł.
W spółce komandytowej pojęcie kapitału zakładowego nie występuje. Pojawia się z kolei “suma komandytowa”, nie należy jednak utożsamiać tych dwóch pojęć. Suma komandytowa jest to suma, która wyznacza górną granicę odpowiedzialności komandytariusza wobec wierzycieli spółki. Przepisy zawarte w Kodeksie spółek handlowych nie wskazują jaka powinna być wysokość sumy komandytowej – dlatego też może być ona określona dowolnie. Wskazać również należy, iż komandytariusze nie wnoszą sumy komandytowej, a wkład. Suma komandytowa i wkład ma znaczenie w kwestii odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki komandytowej – o czym mowa w dalszej części wpisu.
Reprezentacja spółki
Zasadą jest, że spółkę komandytową reprezentują komplementariusze i to do nich należy prowadzenie spraw spółki. Jeżeli jednak czynności przekraczają zwykły zarząd, to konieczne będzie uzyskanie zgody komandytariuszy. Zasady te mogą jednak być nieco zmodyfikowane przez umowę spółki. Warto tutaj przypomnieć, że sami komandytariusze mogą działać jedynie na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez spółkę, w innym wypadku nie są oni uprawnieni do działania w jej imieniu.
Jeśli chodzi natomiast o spółkę z o.o. to za prowadzenie spraw spółki, a także jej reprezentowanie odpowiada zarząd. Zarząd sp. z o.o. może być jednoosobowy lub składać się z kilku członków. Członkami zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mogą być wspólnicy lub osoby spoza ich grona.
To co ważne, do zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialności wystarczy jeden wspólnik. Natomiast w odniesieniu do spółki komandytowej – do jej założenia konieczna jest obecność co najmniej dwóch wspólników, z których jeden będzie pełnił funkcję komplementariusza, a drugi będzie pełnił funkcję komandytariusza.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki
Kolejna istotna różnica to odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
W spółce z o.o. wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za działania spółki i jej zobowiązania. Ryzyko wspólników jest ograniczone tylko do wysokości wniesionych wkładów. W sytuacji jednak, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się niemożliwa, to odpowiedzialność mogą ponieść członkowie zarządu.
Odpowiedzialność członków zarządu jest solidarna. Jest tu jednak jeden warunek. Nie może zachodzić żadna z przesłanek pozwalających na wyłączenie odpowiedzialności członka zarządu. Jeśli chodzi natomiast o spółkę komandytową to za jej zobowiązania odpowiadają komplementariusze całym swoim majątkiem bez ograniczeń.
Odpowiedzialność komplementariuszy również jest odpowiedzialnością solidarną, podobnie jak w przypadku członków zarządu w spółce z o.o. Wierzyciel może skierować swoje roszczenia wobec komplementariuszy wówczas gdy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna.
Jeśli chodzi o komandytariuszy, to za zobowiązania spółki odpowiadają oni jedynie do wysokości sumy komandytowej. W pewnych sytuacjach ta odpowiedzialność może jednak zostać rozszerzona np. jeśli w nazwie spółki pojawi się nazwisko komandytariusza. Będzie on wówczas ponosić taką sama odpowiedzialność jak komplementariusz. Należy wskazać jednak, że komandytariusz będzie mógł zwolnić się z odpowiedzialności za zobowiązania spółki wówczas, gdy wniesiony przez niego wkład jest równy sumie komandytowej lub przewyższa jej wartość.
Podatki i ubezpieczenie
Warto pamiętać, że do tej pory zysk spółek komandytowych był opodatkowany korzystniej niż spółek z o.o. Zmieniło się to jednak w 2021 roku, kiedy w życie weszła ustawa, na mocy której spółki komandytowe zostały objęte podatkiem CIT, wynoszącym 19 % lub 9 %.
Warto też pamiętać o tym, że zyski wypłacane w formie dywidendy podlegają 19% opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Obie spółki, zarówno komandytowa jak i sp. z o.o. kwalifikują się jednak do tzw. CIT`u estońskiego. Estoński CIT to korzyść w postaci braku konieczności zapłaty podatku na bieżąco, uproszczenie formalności podatkowych, a także niższe podatki.
Komplementariusze spółek komandytowych są jednak nieco uprzywilejowani, ponieważ naliczony od ich zysku podatek jest pomniejszany o podatek zapłacony przez spółkę proporcjonalnie do ich udziału w zysku, więc ich obciążenie podatkowe jest mniejsze. Dochody komandytariusza mogą być zwolnione z opodatkowania do 50% ich wysokości, nie więcej jednak niż 60 000 zł w roku podatkowym w jednej spółce komandytowej.
Warto też pamiętać o tym, że opodatkowaniu podlega również wkład wniesiony do spółki. W przypadku spółki komandytowej opodatkowaniu podlega cała wartość wkładu, natomiast w przypadku sp. z o.o. jedynie ta jego część, która zostaje przeznaczona na kapitał zakładowy. Wniesienie wkładów jest opodatkowane PCC w wysokości 0,5 %.
W spółkach z o.o. przynajmniej dwuosobowych wspólnicy i członkowie zarządu nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu. Z kolei wspólnicy jednoosobowej sp. z o.o. oraz wspólnicy sp.k. podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, w formie zryczałtowanej składki.
Likwidacja spółki oraz rozwiązanie bez przeprowadzenia procesu likwidacji
Proces likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki komandytowej jest bardzo zbliżony do siebie. Postępowanie likwidacyjne ma na celu doprowadzenie do zakończenia spraw spółki, spłaty wierzycieli oraz podziału majątku, który pozostanie po spłacie, pomiędzy wspólników.
Przebieg procesu likwidacji
Sama procedura likwidacji zarówno spółki z o.o. jak i spółki komandytowej obejmuje następujące etapy działania:
-
Otwarcie likwidacji oraz powołanie likwidatora;
-
Zgłoszenie otwarcia likwidacji do KRSu;
-
Opublikowanie ogłoszenia wzywającego wierzycieli do zgłaszania swoich roszczeń wobec spółki;
-
Przeprowadzenie czynności w zakresie zakończenia spraw spółki np. zakończenia toczących się postępowań, odzyskania należności przysługujących spółce, rozwiązanie wiążących spółkę umów etc.
-
Podział majątku pomiędzy wspólników;
-
Zakończenie likwidacji.
Odpowiedzialność likwidatora
Odpowiedzialność za podejmowane powyżej działania ponosi powołany likwidator, który może być – w przypadku spółki z o.o. członkiem zarządu, wspólnikiem; w przypadku spółki komandytowej – komplementariuszem lub komandytariuszem. Likwidatorem może być również osoba trzecia, niezwiązana ze spółką. Samo postępowanie likwidacyjne trwa nie krócej niż 6 miesięcy.
Rozwiązanie spółki bez likwidacji
Jeśli zaś chodzi o rozwiązanie spółki z o.o. oraz spółki komandytowej bez przeprowadzenia procesu likwidacyjnego – Ustawa o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 roku z późn. zm. wprowadziła regulacje, zgodnie z którymi Sąd Rejestrowy, z urzędu, może wszcząć postępowanie wobec spółki wpisanej do Rejestru Przedsiębiorców bez konieczności przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.
Wszczęcie takiego postępowanie przez Sąd Rejestrowy może mieć miejscu, wówczas gdy:
- oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;
- oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
- wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
- mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
- mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o KRS.
W toku postępowania o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego sąd rejestrowy bada, czy podmiot ten posiada zbywalny majątek i czy faktycznie prowadzi działalność.
W razie stwierdzenia przez Sąd Rejestrowy, że dana spółka z o.o. lub spółka komandytowa nie posiada majątku, dodatkowo nie prowadzi działalności gospodarczej, orzeka on o rozwiązaniu danej spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i wydaje zarządzenie o wykreśleniu danego podmiotu z Rejestru.
