Jeśli członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie złożyli w porę wniosku o ogłoszenie upadłości, wierzyciele mogą zażądać bezpośrednio od nich uregulowania należności. Ma to miejsce wówczas, gdy wierzyciele nie mogli zaspokoić swoich roszczeń z majątku spółki. W tym tekście wyjaśniamy, kiedy następuje przedawnienie roszczenia z art. 299 KSH wobec członka zarządu i od kiedy należy liczyć bieg terminu przedawnienia.
Art. 299 Kodeksu spółek handlowych przewiduje, że jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się nieskuteczna i wierzyciel nie odzyska swoich należności, może skierować powództwo przeciw członkom zarządu. Jeśli nie złożyli oni wniosku o upadłość spółki, choć zaszły okoliczności zobowiązujące ich do takiego działania, muszą liczyć się z tym, że za zobowiązania spółki będą odpowiadać własnym majątkiem.
Przedawnienie roszczeń z art. 299 KSH – koncepcje
Pamiętajmy, że przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują jednego, właściwego dla wszystkich sytuacji, terminu przedawnienia. W odniesieniu do bardzo wielu umów przepisy precyzyjnie określają okres przedawnienia, w przypadku innych trzeba go wyinterpretować z szeregu przepisów, uwzględniając do tego intencje ustawodawcy.
W doktrynie i orzecznictwie wyodrębniono cztery poglądy w sprawie przedawnienia roszczeń z art. 299 KSH. Pierwszy zakłada, że roszczenia przedawniają się po 3 latach, co wywodzone jest z art. 4421 Kodeksu cywilnego. W drugim wariancie okres jest 6-letni, przy czym może wynikać to z dwóch podstaw: art. 125 Kodeksu cywilnego albo 118 Kodeksu cywilnego. Trzecie podejście utożsamia przedawnienie roszczeń z terminem przedawnienia zobowiązania samej spółki, przy założeniu jedynie początku biegu przedawnienia w innym czasie.
W 2008 roku siedmiu sędziów Sądu Najwyższego przyjęło uchwałę, zgodnie z którą do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym (uchwała (7) SN z dnia 07-11-2008 r., III CZP 72/08, OSNC 2009/2/20), co przesądza, że pierwszeństwo należy dać okresowi 3-letniemu.
Wprawdzie uchwała ta nie ma mocy prawnej, ale zawarta w niej argumentacja spotkała się z powszechnym przyjęciem i jest obecna w linii orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Od którego dnia biegnie termin przedawnienia roszczenia z art. 299 KSH?
Najbardziej rozpowszechniony pogląd w orzecznictwie rozstrzyga, że termin przedawnienia biegnie od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się o bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko spółce. Podobnie w wyroku z 2007 roku Sąd Najwyższy wskazał, iż termin przedawnienia roszczeń wobec członków zarządu spółki z o.o. rozpoczyna bieg od momentu uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe (wyrok SN z dnia 31-01-2007, II CSK 417/06). W większości przypadków będzie to dzień bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem wystawionym przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. a przedawnienie roszczenia z art. 299 KSH – w praktyce
Prawnicy Kancelarii Sterrn posiadają bogate doświadczenie w reprezentowaniu członków zarządu, w wytoczonych przeciwko nim postępowaniom o zapłatę z art. 299 KSH. W jednej z prowadzonych przez nas spraw pozwani zostali byli członkowie zarządu. Za ich kadencji powstało bowiem zobowiązanie względem kontrahenta spółki z o.o.
Stan faktyczny
Wierzyciel przeprowadził w pierwszej kolejności postępowanie o zapłatę przeciwko spółce z o.o. Jednakże pomimo uzyskania tytułu wykonawczego nie skierował sprawy do egzekucji. W międzyczasie pozwana spółka z o.o. została wykreślona z Rejestru Przedsiębiorców. Wierzyciel tym czasie nie podejmował żadnych dalszych kroków zmierzających do odzyskania przysługującego mu świadczenia od członków zarządu spółki z o.o. Po ponad trzech latach od wykreślenia spółki z o.o. z Rejestru, wierzyciel złożył w Sądzie wniosek o zawezwanie członków zarządu do próby ugodowej. Przedmiotowe postępowanie nie zakończyło się zawarciem porozumienia pomiędzy stronami. Dodatkowo byli członkowie zarządu podnosili już na tym etapie zarzut przedawnienia roszczenia z art. 299 KSH. W tym celu przygotowaliśmy odpowiedź na wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. W imieniu Klientów podnieśliśmy w niej zarzut przedawnienia roszczenia wierzyciela.
Wytoczenie pozwu z art. 299 KSH
Wierzyciel, myśląc że podjęte przez niego działania doprowadziły do przerwania biegu przedawnienia, wytoczył powództwo o zapłatę z art. 299 KSH przeciwko byłym członkom zarządu. Z uwagi na fakt, iż prowadziliśmy sprawę Klientów od samego początku, tj. już od etapu zawezwania ich do próby ugodowej, mieliśmy przygotowaną strategię procesową związaną z przedmiotową sprawą i dochodzonym przez wierzyciela roszczeniem. Wiedzieliśmy o wszystkich okolicznościach kluczowych dla sprawy, które wystąpiły na wcześniejszych etapach działań podejmowanych przez wierzyciela w celu odzyskania wierzytelności.
Wykreślenie spółki z o.o. z KRS, a termin biegu przedawnienia
Kluczowym zarzutem w niniejszej sprawie był zarzut przedawnienia. Od kiedy należało liczyć termin przedawnienia roszczenia z art. 299 KSH? W naszej ocenie – najbardziej miarodajnym momentem był moment wykreślenia spółki z o.o. z Rejestru Przedsiębiorców. Dane zawarte w Rejestrze są jawne. Wierzyciel nie mógł więc zasłaniać się tym, że nie wiedział o wykreśleniu spółki i zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej.
Bieg terminu przedawnienia roszczenia z art. 299 KSH, rozpoczyna się od dnia, w którym wierzyciel uzyskał świadomość, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe – tak m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 października 2007 roku, sygn. akt II CSK 417/06. Najczęściej jest to dzień doręczenia wierzycielowi postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji prowadzonej z jej majątku z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Przyjmuje się jednak, że bezskuteczność egzekucji wobec spółki, w rozumieniu art. 299 KSH mogą potwierdzać również inne zdarzenia takie jak np. pismo komornika o wysłuchaniu wierzyciela przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego, postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki albo o umorzeniu postępowania upadłościowego z uwagi na brak majątku na zaspokojenie kosztów postępowania, odpis z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, z którego wynika, że spółka utraciła byt prawny i nie funkcjonuje dalej w obrocie (tak m.in. Wyrok Sądu Najwyższego z 13 grudnia 2006 roku, sygn. akt II CSK 300/06).
Termin przedawnienia liczony od dnia wykreślenia spółki z o.o. z KRS
Od momentu wykreślenia spółki z o.o. z Rejestru Przedsiębiorców należało więc liczyć bieg terminu przedawnienia, który wynosi 3 lata. Zawezwanie do próby ugodowej nie mogło przerwać biegu przedawnienia. Wniosek ten bowiem został złożony po ponad 3 latach od dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego. W ocenie naszych prawników w chwili wytoczenia powództwa przez wierzyciela przeciwko członkom zarządu roszczenie było przedawnione. Sąd I instancji podzielił nasze stanowisko i oddalił powództwo obciążając wierzyciela kosztami postępowania.
Sprawy przeciwko Członkom Zarządu należą do spraw skomplikowanych, wymagających szczegółowej analizy prawnej. Dodatkowym utrudnieniem, jeśli chodzi o Członka Zarządu, jest to, że to na nim spoczywa ciężar dowodowy. A więc to on musi wykazać poprzez dostarczenie Sądowi odpowiednich środków dowodowych, że występują w sprawie przesłanki pozwalające na zwolnienie go z odpowiedzialności wynikającej wprost z art. 299 KSH.
Co możemy dla Ciebie zrobić
Kancelaria STERRN jest wiodącą polską Kancelarią Prawną specjalizującą się w sporach z Członkami Zarządu. Oferujemy obsługę prawną dla członków zarządu lub byłych członków zarządu w sporach z wierzycielami. Wspieramy również wierzycieli w sprawach prowadzonych przeciwko członkom zarządu spółek z o.o. Nasze usługi obejmują m.in.:
- działania mające na celu ograniczenie lub całkowite wyłączenie odpowiedzialności Członków Zarządu za zobowiązania spółki,
- wspieranie wierzycieli w dochodzeniu roszczeń od obecnych oraz byłych Członków Zarządu,
- prowadzenie postępowań sądowych w imieniu pozwanych Członków Zarządu lub byłych Członków Zarządu, w sporach z wierzycielami.
