Jeden z etapów likwidacji spółki z o.o. obejmuje upłynnienie jej majątku oraz spłatę z tak pozyskanych środków wierzycieli. Czasami może okazać się, że majątek, który posiada spółka z o.o. w likwidacji, będzie niewystarczający do pokrycia wszystkich zobowiązań spółki. Czy możliwa jest likwidacja spółki z o.o. z długami? Jaka odpowiedzialność grozi likwidatorom w takim wypadku?
Likwidacja spółki z o.o. z długami
Likwidatorzy w toku likwidacji powinni dążyć do tego aby długi likwidowanej spółki z o.o. zaspokoić w całości. Jest to jeden z obowiązków, który ciąży na powołanych likwidatorach.
Wezwanie wierzycieli do zgłaszania swoich roszczeń
Aby zapewnić odpowiednią ochronę wierzycielom likwidowanej spółki z o.o. ustawodawca nałożył na likwidatorów obowiązek opublikowania stosownego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Ogłoszenie, o którym mowa stanowi de facto wezwanie skierowane do wszystkich wierzycieli. Zawiera ono wezwanie do zgłaszania przysługujących im wierzytelności względem spółki z o.o. w likwidacji. Wezwanie wskazuje sposób dokonywania zgłoszeń wierzytelności, jak również termin, który wynosi 3 miesiące licząc od dnia opublikowania wezwania w MSIG. Zgłoszenia wierzycieli likwidowanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością pozwolą likwidatorom na ustalenie danych dotyczących zobowiązań. Ponadto pozwolą na ich spłatę lub zabezpieczenie spłaty w przyszłości.
W praktyce może dojść do sytuacji, w której po wezwaniu wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności okaże się, że majątek który został upłynniony przez likwidatorów będzie niewystarczający na spłatę wszystkich zobowiązań. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie regulują tego typu sytuacji. Dlatego pojawiają się wątpliwości, czy likwidowana spółka z o.o., która nie spłaciła wszystkich swoich zobowiązań może zostać wykreślona z KRSu.
Chcesz dowiedzieć się więcej przeczytaj również Likwidacja spółki z o.o. krok po kroku
Czy można zlikwidować spółkę z o.o. z długami?
Odpowiedzi na to pytanie dostarcza orzecznictwo, w tym w szczególności to wydane przez Sąd Najwyższy. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 (Sygn. akr II CSK 240/07) wskazuje, że likwidacja spółki z o.o. jest ukończona wówczas, gdy w majątku spółki nie ma już żadnych składników majątkowych. Okoliczność ta zostanie stwierdzona sprawozdaniem likwidacyjnym. W konsekwencji tego możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru handlowego także wtedy, jeżeli nie ma ona majątku pozwalającego na wypełnienie w toku postępowania likwidacyjnego wszystkich jej zobowiązań i pozostaną one niezaspokojone.
Sąd Najwyższy wskazał, że przepis art. 282 k.s.h. nie określa warunków, jakie należy spełnić dla uznania likwidacji za zakończoną w rozumieniu art. 288 k.s.h. Art. 282 wymienia jedynie czynności jakie powinien wykonać likwidator, natomiast ich wykonanie umożliwia dopiero podział majątku spółki zgodnie z art. 286 k.s.h. Sąd Najwyższy stwierdził również, że z treści tego przepisu jednoznacznie wynika, że likwidacja spółki kończy się z chwilą podziału majątku.
Zgodnie z orzecznictwem likwidacja jest zakończona wówczas, gdy w majątku likwidowanej spółki nie ma już żadnych składników majątkowych. Potwierdzeniem tego jest przygotowane przez likwidatora sprawozdanie likwidacyjne. Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby utrzymywanie na rynku „martwego” podmiotu gospodarczego. Ustawodawca nie uznaje sztucznego utrzymywania spółek, które faktycznie zaprzestały prowadzenia działalności gospodarczej.
Co się dzieje z długami po wykreśleniu spółki z o.o. z KRSu?
Wykreślenie likwidowanej spółki z o.o. z Rejestru Przedsiębiorców nie powoduje wygaśnięcia zobowiązań. Roszczenia te w dalszym ciągu istnieją. Przy czym wierzyciele mają możliwość ich dochodzenia wyłącznie od członków zarządu lub likwidatorów spółki z o.o. Nie zaś od spółki z o.o. – wobec niej roszczenie jest umarzane. Całkowite umorzenie długów spółki z o.o. po jej zlikwidowaniu powodowałoby w sposób oczywisty pokrzywdzenie wierzycieli. Wskazać należy, iż powyższe stanowisko dotyczy zarówno długów prywatnych jak i publicznych.
Kto odpowiada za długi likwidowanej spółki?
Jak, to już zostało wskazane powyżej, za długi zlikwidowanej spółki z o.o. odpowiedzialność ponosić mogą byli członkowie zarządu lub likwidatorzy. Wskazać należy, że członkowie zarządu jak i likwidatorzy ponoszą solidarną odpowiedzialność ze spółką za jej długi. Po wykreśleniu likwidowanej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z Rejestru Przedsiębiorców jej wierzyciele, przy spełnieniu pewnych warunków, nie muszą posiadać nawet wydanego wobec spółki z o.o. w likwidacji wyroku. Nie muszą również wykazywać, że egzekucja przeciwko likwidowanej spółce z o.o. była bezskuteczna.
Odpowiedzialność byłych członków zarządu oraz likwidatorów wierzyciele mogą dochodzić w oparciu o regulacje zawarte w art. 299 ksh.
Wykreślenie zadłużonej spółki z KRSu a podatek dochodowy
Zakończenie likwidacji i wykreślenie z Rejestru Przedsiębiorców spółki z o.o. z długami, może powodować wątpliwości w zakresie tego, czy niespłacone przez likwidowaną spółkę z o.o. zobowiązania stanowią jej przychód. Przychód, który należy opodatkować podatkiem dochodowym.
Zgodnie z przyjętym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (Wyrok z dnia 24 czerwca 2010 roku, sygn. akt II FSK 345/09) – „pod pojęciem umorzonych zobowiązań generujących przychód w podatku dochodowym należy rozumieć takie instytucje prawa cywilnego jak zwolnienie z długu, potrącenie i odnowienie”. Przychód powstaje zaś jedynie w przypadku zwolnienia z długu. Zwolnienie z długu jest umową zawartą pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. W przypadku likwidacji spółki z o.o. nie dochodzi do zawarcia żadnej umowy zwalniającej z długu. Do umorzenia roszczenia względem likwidowanej spółki z o.o. dochodzi z mocy samego prawa. Dzieje się więc to automatycznie. Dodatkowo wskazać należy, iż w związku z faktem, iż momentem umorzenia roszczenia względem spółki jest chwila jej wykreślenia z Rejestru Przedsiębiorców – niemożliwym jest powstanie po stronie nieistniejącej spółki z o.o. przysporzenia, a co za tym idzie jego opodatkowania.
Przeczytaj również: Kiedy ogłosić upadłość spółki
Ile czasu trwa likwidacja zadłużonej spółki z o.o.?
Czas likwidacji spółki z o.o. będzie różny w przypadku poszczególnych spółek. Wszystko uzależnione jest od stanu faktycznego, który występuje w danej spółce. Likwidacja tzw. „czystej spółki z o.o.” nie będzie trwać krócej niż 7 miesięcy. Termin 7 miesięcy to okres, w jakim najszybciej udało się nam przeprowadzić procedurę likwidacyjną spółki z o.o. Pamiętać należy, iż sam podział majątku likwidowanej spółki nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy. Termin ten liczy się od dnia opublikowania w KRSie wpisu o otwarciu likwidacji. Dla zobrazowania sytuacji, przyjmijmy że:
Otwarcie likwidacji i zgłoszenia do KRS
- Do otwarcia likwidacji doszło 1 sierpnia 2021 roku. Likwidator bardzo szybko przygotował wszystkie dokumenty niezbędne do złożenia, do Rejestru Przedsiębiorców KRS (załóżmy, że zajęło mu to 7 dni).
- W dniu 8 sierpnia 2021 roku likwidator dokonał zgłoszenia otwarcia likwidacji do Rejestru Przedsiębiorców KRS. Sąd Rejestrowy powinien taki wniosek rozpatrzyć w ciągu 7 dni od daty jego wpływu do danego Sądu. Jednakże w praktyce normą jest, że rozpatrywanie takiego wniosku trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy. Wszystko zależy od szybkości działania Sądu oraz Referendarza rozpoznającego sprawę. Załóżmy, że na dokonanie wpisu będziemy czekać około 1 miesiąca – zatem Sąd Rejestrowy ujawni ten wpis w dniu 8 września 2021 roku.
Publikacja ogłoszenia w MSIG
- Żeby nie tracić czasu, likwidator jednocześnie ze złożeniem wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego składa wniosek o publikację ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Jest to wezwanie wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności – termin 3 miesiące od dnia opublikowana ogłoszenia. Monitor Sądowy i Gospodarczy publikuje dosyć sprawnie ogłoszenia – przyjmijmy, że ogłoszenie ukazało się po 7 dniach, od dnia wpływu ogłoszenia.
Czynności likwidacyjne
- Likwidator przystępuje do upłynniania majątku likwidowanej spółki z o.o. Długość trwania tych czynności zależy od tego ile majątku, który podlega upłynnieniu posiada spółka. Czy likwidator łatwo znajdzie nabywców, którzy będą chętni do jego zakupu. Czasu trwania tego etapu nie da się jednoznacznie sprecyzować. Wszystko zależy od stanu faktycznego zastanego w likwidowanej spółce.
- Okolicznościami, które mogą dodatkowo przedłużyć proces likwidacji, są postępowania sądowe / administracyjne, które toczą się wobec spółki. Czasu, w którym dojdzie do zakończenia tych czynności również nie da się jednoznacznie sprecyzować.
Zakończenie procesu likwidacji spółki z o.o.
- Podział majątku – jeśli po upłynnieniu majątku likwidowanej spółki z o.o. i zaspokojeniu wierzycieli pozostanie jeszcze jakiś majątek – rozdziela się go pomiędzy wspólnikami. Podział nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 6 miesięcy. Termin ten liczy się od dnia opublikowania wpisu o otwarciu likwidacji spółki z o.o. w Rejestrze Przedsiębiorców. Przyjmijmy, że likwidatorowi udało się przeprowadzić wszystkie czynności likwidacyjne w tych 6 miesiącach. W takim wypadku likwidator może złożyć wniosek o wykreślenie spółki z o.o. po 8 marca 2022 roku.
- Wykreślenie likwidowanej spółki z KRSu. Na tym etapie należy przyjąć, że ujawnienie wpisu w Rejestrze nastąpi w takich samych przedziałach czasowych, jak w pkt. 2 powyżej.
Jak więc wynika z powyższego – przyjmując najbardziej optymistyczną wersję, dotyczącą czasu trwania likwidacji, można założyć, że będzie ona trwała co najmniej 8 miesięcy. Wskazać należy, iż konieczne może się okazać również dodanie, do wyżej przedstawionych założeń, czasu koniecznego na przygotowanie dokumentów księgowych w toku procesu likwidacji, jak również innych okoliczności, które przełożą się na wydłużenie czasu trwania likwidacji spółki z o.o.
Co możemy dla Ciebie zrobić
Jesteśmy autorami pierwszego w Polsce bloga o likwidacji spółki z o.o. Dotychczas przeprowadziliśmy ponad 1000 likwidacji spółek z o.o. na terenie całego kraju. Posiadamy bogate doświadczenie w postępowaniach likwidacyjnych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz innych spółek kapitałowych i osobowych. Postępowania likwidacyjne często są skomplikowane i czasochłonne – ustanowienie pełnomocnika w toku likwidacji może przyczynić się do sprawnego przeprowadzenia całego procesu. Nasz obsługa z zakresu likwidacji spółki z o.o. obejmuje m.in:
- kompleksową obsługę prawną i podatkową postępowania likwidacyjnego;
- reprezentację w postępowaniach sądowych prowadzonych z powództwa spółki oraz przeciwko spółce w trakcie likwidacji;
- wsparcie przy upłynnianiu majątku likwidowanej spółki.