16 lutego 2023 roku to zdecydowanie jedna z ważniejszych dat dla frankowiczów. W tym dniu bowiem rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przedstawił opinię w kluczowej sprawie dla frankowiczów. W sprawie dotyczącej możliwości naliczania przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (sygnatura sprawy C 520/21).
Jakie jest stanowisko rzecznika generalnego TSUE i jakie znaczenie opublikowana opinia może mieć w sprawach frankowych? Zapraszamy do zapoznania się z wpisem Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału dla Banku – Frankowicze.
Dlaczego w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału wypowiedział się rzecznik generalny TSUE?
Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, w sierpniu 2021 roku wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z zapytaniem – czy stronom unieważnionej umowy o kredyt frankowy tj. bankowi oraz kredytobiorcy, należy się zwrot dodatkowych środków ponad wypłacone w wykonaniu tej umowy (w przypadku banku – wynagrodzenie za udostępnienie kapitału kredytu).
Pytanie sprowadza się do kwestii wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu oraz należne odszkodowanie lub waloryzację świadczenia dla konsumenta.
Stanowisko Sądu Najwyższego
W maju 2021 roku Izba Cywilna Sądu Najwyższego odniosła się do pytania zadanego przez ówczesnego rzecznika finansowego. Sprawę prowadzono pod sygnaturą akt III CZP 6/21.
Pytanie dotyczyło tego, jak strony powinny rozliczać się jeśli nastąpiło stwierdzenie nieważności umowy kredytu.
Sąd Najwyższy wskazał, że kredytobiorcy oraz Bankowi przysługują dwa odrębne roszczenia. A termin ich przedawnienia biegnie od momentu stwierdzenia nieważności umowy.
Rzecznik generalny TSUE, Anthony Collins, wydał opinię, która nie jest wiążąca dla Trybunału Sprawiedliwości. Jednakże zazwyczaj Trybunał wydając rozstrzygnięcie w sprawie, podziela stanowisko rzecznika generalnego, które uprzednio przedstawił w sporządzonej opinii.
Na ostateczny wyrok TSUE w tej sprawie trzeba będzie jeszcze poczekać. Jednakże już teraz można założyć, że TSUE raczej podzieli stanowisko rzecznika generalnego w zakresie możliwości naliczania opłat za korzystanie z kapitału. Należy przyjąć, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyda Wyrok zgodny z opinią rzecznika generalnego.
Stanowisko rzecznika generalnego TSUE a wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
Treść opinii Rzecznika generalnego TSUE wskazuje, że Dyrektywa 93/13 pozwala na to by konsument mógł się domagać od banku dodatkowych świadczeń. O ile dojdzie do unieważnieniu umowy kredytowej. W takim wypadku odpowiedni sąd krajowy ma ustalić czy w oparciu o obowiązujące w polskim systemie prawnym regulacje konsument będzie mógł dochodzić tego rodzaju roszczenia.
Sytuacja inaczej przedstawia się w stosunku do banków. Rzecznik generalny TSUE stwierdził, że Dyrektywa 93/13 nie pozwala na to by bank oprócz zwrotu pieniędzy zapłaconych w oparciu o unieważnioną umowę kredytową, mógł domagać się z tego tytułu dodatkowych świadczeń za korzystanie z kapitału (wynagrodzenie za korzystanie z kapitału).
Rzecznik generalny wskazał, że uznanie umowy kredytu hipotecznego za nieważną stanowi konsekwencję zawarcia w niej nieuczciwych klauzul względem konsumentów. Banki nie mogą w takiej sytuacji czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji, do której same doprowadziły swoim bezprawnym działaniem.
Zapewnienie odpowiedniej ochrony konsumentom
Opinia rzecznika generalnego wskazuje również, że mając na uwadze złożony i uznaniowy charakter kryteriów stosowanych przez Banki przy obliczaniu wynagrodzenia za korzystanie z kapitału kredytu konsumenci mogą być zniechęceni do wykonywania praw konsumentów, które przyznaje im Dyrektywa 93/13. Taka sytuacja z kolei podważałaby sens jej ustanowienia.
Głównym celem Dyrektywy 93/13 jest przyznanie konsumentom wysokiego poziomu ochrony swoich praw. Zapisy w umowach konsumenckich, które zostały uznane za nieuczciwe nie mogą wywoływać skutków wobec kredytobiorcy. W takim wypadku należy przywrócić sytuację prawną oraz faktyczną konsumenta, w jakiej znajdowałby się, gdyby nieuczciwe zapisy się w nich nie znalazły.
Opinia rzecznika generalnego wskazuje, że zapewnienie konsumentom szerszego zakresu roszczeń, których ten może się domagać od Banku, ma zachęcić ich do wykonywania przysługujących im na podstawie Dyrektywy 93/13 praw. Jednocześnie zniechęcać przy tym Banki do stosowania nieuczciwych umów.
Rzecznik Generalny a wyrok TSUE
Jeśli Trybunał Sprawiedliwości UE podzieli stanowisko zaprezentowane przez rzecznika generalnego – wówczas frankowicze odetchną z ulgą. Nie będą bowiem musieli się obawiać roszczeń banków w zakresie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Co prawda Banki pozywają frankowiczów o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Jednakże na gruncie prawa polskiego roszczenia banków są z góry skazane na oddalenie. Roszczenie banku skazane będzie na porażkę.
Podsumowanie
Reasumując powyższe – po unieważnieniu umowy kredytu frankowego, kredytobiorcy mają prawo pozwać Bank o zwrot dodatkowych świadczeń. W razie wygranej sprawy z bankiem – frankowiczowi przysługiwać będzie prawo do zwrotu wszystkich wpłaconych kwot z tytułu rat. Jak również składek ubezpieczeniowych oraz pozostałych kosztów okołokredytowych. Banki z kolei mogą od konsumentów najwyżej odzyskać zwrot kapitału kredytu. Bankowi nie przysługuje więc wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.
Prawo unijne uniemożliwia Bankom, które zawierały nieuczciwe umowy kredytowe z konsumentami, naliczanie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. W przeciwnym wypadku postanowienia Dyrektywy 93/13 byłyby jedynie pozorne i w żaden sposób nie spełniały swojego celu – tj. ochrony konsumentów. Nadrzędnym celem Dyrektywy 93/13 jest bowiem przyznanie i zapewnienie konsumentom wysokiego poziomu ochrony.
Moment naliczania odsetek – stanowisko rzecznika generalnego TSUE
Poza kwestią możliwości żądania przez bank wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, rzecznik TSUE odniósł się również do kwestii naliczania odsetek ustawowych. Rzecznik wskazał, że bank może żądać roszczeń odsetkowych dopiero od momentu wezwania konsumenta do zwrotu nienależnie wypłaconego kapitału kredytu frankowego.
To samo odnosi się do frankowiczów i możliwości naliczania przez nich odsetek ustawowych od rat i innych kosztów kredytu. Liczy się moment wezwania banku do zwrotu przedmiotowych świadczeń.
Jakie korzyści dla frankowiczów płyną z opinii rzecznika generalnego TSUE w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału?
Tak, jak to zostało wskazane powyżej, rzecznik TSUE podkreślił, że tylko konsumenci mogą dochodzić wynagrodzenia za korzystanie z kapitału banku. Oznacza to, że kredytobiorcy będą mogli dochodzić od banków znacznie wyższych roszczeń niż dotychczas.
Bankom, w przeciwieństwie do frankowiczów, nie będzie przysługiwało roszczenie do dochodzenia wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jeśli umowa zostanie unieważniona. Jeśli nieważność ta powstała na skutek zamieszczenia przez Banki nieuczciwych klauzul, klauzul niedozwolonych to przedsiębiorca nie może czerpać korzyści na podstawie takiej umowy.
Frankowicze nie muszą się więc obawiać pozwów wytaczanych przez Banki w sprawach o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Już wcześniej sądy powszechne w Polsce oddalały powództwa dotyczące tego rodzaju roszczeń. Jednak opinia rzecznika TSUE nie pozostawia praktycznie żadnych wątpliwości, że stanowiska Banków były bezpodstawne.
Opinia Rzecznika TSUE z dnia 16 lutego 2023 roku potwierdza, że frankowiczom należy się ze strony banków nie tylko zwrot rat kapitałowo-odsetkowych. Zwrot dotyczy także opłat, prowizji, odsetek, ale również świadczenia odpowiadające waloryzacji wpłaconych do banku świadczeń.
Takie stanowisko może spowodować kolejną falę pozwów kredytobiorców. W których będą domagać się od Banków spełnienia świadczenia, o którym mowa powyżej.
Podsumowanie
Na podstawie stanowiska rzecznika generalnego TSUE wskazać należy, że:
- Bank nie maja prawa do dochodzenia od frankowiczów roszczeń z tytułu korzystania z kapitału lub waloryzacji umownej;
- Kredytobiorcom otwiera się droga do tego by pozwać Banki. Nie tylko o zwrot zapłaconych rat i odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych od dnia wezwania Banku do zapłaty. Również o dodatkowe świadczenia;
- Zawieranie ugód z Bankami stanie się całkowicie nieopłacalne, albowiem oczekiwany wyrok TSUE otworzy frankowiczom drogę do dochodzenia dodatkowych roszczeń.
Frankowicze, którzy zwlekali z wytoczeniem powództwa przeciwko Bankom, obecnie zyskali dodatkowy argument by zacząć działać.
Co możemy dla Ciebie zrobić?
Posiadamy wieloletnie doświadczenie w sporach sądowych, administracyjnych oraz bieżącej obsłudze podmiotów z sektora bankowego jak i osób fizycznych oraz przedsiębiorców w sporach z zakresu prawa bankowego. Tylko w zeszłym roku przeprowadziliśmy i zakończyliśmy korzystnie dla naszych Klientów ponad 1200 postępowań. Praktyczna i specjalistyczna wiedza oraz znajomość sektora bankowego i finansowego daje nam unikalne doświadczenie i możliwości w obsłudze szerokiego spektrum postępowań.
