Raportowanie schematów podatkowych jest obowiązkowe i zagrożone dotkliwymi karami finansowymi (sankcjami), nawet do 20 mln zł w postępowaniu karnym oraz 10 mln zł w administracyjnym. Warto więc zrobić wszystko, aby dotrzymać obowiązku raportowania schematów podatkowych. W jaki sposób i kiedy nakładane są kary i jak uniknąć sankcji MDR ?
MDR to skrót od Mandatory Disclosure Rules. Mowa tutaj o przepisy związane z koniecznością przekazywania do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) informacji o schematach podatkowych. Oznacza to obowiązki raportowe, jak również w niektórych przypadkach obowiązek wdrożenia i stosowania specjalnej procedury MDR wewnętrznej w organizacji. Obowiązek raportowania został wprowadzony przez art. 86m ordynacji podatkowej i obowiązuje od 1 stycznia 2019 roku (obejmuje jednak również czynności, których dokonano po 25 czerwca 2018 r. w przypadku schematów transgranicznych lub po 1 listopada 2018 r. jeśli chodzi o schematy krajowe).
Kto został objęty obowiązkiem raportowania? Każdy podmiot będący promotorem, zatrudniający promotorów lub wypłacający im wynagrodzenie, jak również, korzystający i wspomagający.
Nowe przepisy mają na celu przeciwdziałanie braku raportowania przez takie podmioty i wprowadzają kary finansowe za niewywiązanie się z tego obowiązku. Dodatkowo administracja skarbowa otrzyma w ten sposób informacje, które przyczynią się do poprawy jakości systemu podatkowego, a także umożliwią szybkie reagowanie na wszelkie nieprawidłowości i nadużycia. Dzięki pozyskanym informacjom możliwe też będzie wprowadzenie ewentualnych zmian w przepisach, jeśli będą one wymagane do prawidłowego funkcjonowania systemu podatkowego i sprawnej działalności organizacji objętych obowiązkiem raportowania. Przepisy mają też zniechęcić organizacje do unikania opodatkowania.
Wprowadzając odpowiednie schematy podatkowe w swojej organizacji, warto zapoznać się z wydanymi przez Ministerstwo Finansów objaśnieniami podatkowymi z dnia 31 stycznia 2019 roku, które wyjaśnią zawiłości nowej regulacji. Wiele spraw wymaga jednak szczegółowej analizy, aby odpowiednie procedury zostały wdrożone w danej organizacji. Niedopełnienie wszystkich obowiązków, może bowiem oznaczać dotkliwe kary finansowe.
Jak przygotować raport o schemacie podatkowym?
Informacja o schemacie podatkowym powininna zawierać takie informacje jak wskazanie przesłanek skutkujących uznaniem danego uzgodnienia za schemat podatkowy, nazwę uzgodnienia, opis działalności gospodarczej (wraz ze streszczeniem tego opisu) czy wskazanie celów, których realizacji schemat ma służyć. Ważny będzie też wyczerpujący opis uzgodnienia stanowiącego schemat podatkowy wraz ze wskazaniem wartości przedmiotów tych czynności, założeń uzgodnienia, czynności dokonywanych w ramach uzgodnienia i ich chronologii oraz powiązań pomiędzy podmiotami. Trzeba będzie również wykazać, które przepisy prawa podatkowego znajdują w schemacie zastosowanie, a także jaka była szacunkowa wartość korzyści podatkowej oraz dokonanych czynności, które skutkowały przekazaniem informacji o schemacie podatkowym, wraz z ich datami.
Jeśli dany podmiot ma wiedzę o istnieniu innych podmiotów zobowiązanych do przekazania informacji o schemacie podatkowym, to należy o tym poinformować. Ponadto informacja o schemacie powinien również zawierać dane identyfikujące przekazującego informację oraz korzystającego, któremu udostępniony został schemat podatkowy, w tym informacje dotyczące nazwy firmy lub imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, identyfikator podatkowy, adres elektroniczny oraz miejsce zamieszkania lub adres siedziby firmy.
Na przekazanie informacji o schemacie podatkowym jest 30 dni, które liczą się od dnia następnego po udostępnieniu schematu podatkowego, przygotowaniu schematu do wdrożenia lub dokonania pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu podatkowego. Informację przekazuje się do szefa KAS w formie elektronicznej.
Jakie naruszenia są objęte sankcjami MDR ?
Do naruszeń objętych sankcjami MDR, zgodnie z kodeksem karnym skarbowym, zalicza się niewywiązanie się lub nieterminowe wywiązywanie się z obowiązków informacyjnych i tym samym brak złożenia informacji o zastosowaniu schematu podatkowego czy posługiwanie się unieważnionym numerem NSP. Chodzi tu m.in. o nieprzekazanie właściwemu organowi informacji o schemacie podatkowym, osiągniętej dzięki schematowi korzyści podatkowej, wdrożeniu schematu czy też niedostarczenie danych dotyczących podmiotów, którym udostępniono standaryzowany schemat podatkowy (MDR) lub przekazanie tych danych po terminie.
Sankcjom podlega też niepoinformowanie albo poinformowanie po terminie o obowiązku zaraportowania schematu czy brak udostępnienia danych niezbędnych do przekazania informacji o schemacie podatkowym. Organizacja musi również pisemnie poinformować o tym, że nie przekaże informacji o schemacie podatkowym, a także powinna wystąpić do podmiotu zlecającego czynności, z prośbą o przekazanie oświadczenia na piśmie, że uzgodnienie nie stanowi schematu podatkowego.
Warto pamiętać o tym, że sankcjami MDR objęty jest nie tylko brak raportowania, ale też raportowanie nieterminowe. Nawet jeśli opóźnienie wynosi jedynie kilka dni, sąd może stwierdzić popełnienie przestępstwa przeciwko obowiązkowi raportowania schematów podatkowych.
Jakie kary (sankcje) grożą za brak raportowania schematów podatkowych?
Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej za niedopełnienie obowiązku raportowania schematów podatkowych (MDR) przewidziana jest kara pieniężna, jej wysokość zależy od kilku czynników, przede wszystkim tego, czy brak raportowania został stwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu. Bez wyroku sądu kara nie może być większa niż 2 mln zł, kiedy jednak wyrok sądu jest prawomocny, to kara może być wyższa, jednak nie może być większa niż 10 mln zł. Kara ta wynika z kodeksu postępowania administracyjnego.
Ustawodawca wprowadzając regulacje MDR do polskiego prawa, przewidział również sankcje karne, wynikające z art. 80f. kodeksu karnego skarbowego, gdzie za naruszenie grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych czyli aktualnie do ok. 24 mln zł.
Za posługiwanie się unieważnionym numerem schematu podatkowego, kara grzywny to maksymalnie 240 stawek dziennych czyli ok 8 mln zł.
Jeśli przewinienie ma znacznie mniejszą wagę i stopień szkodliwości czynu jest niższy, to mamy tutaj do czynienia z wykroczeniem skarbowym, za które kary są dużo niższe. Grzywna może zostać orzeczona w granicach do dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia czyli do stawki ok. 52 tys. zł. To jaka stawka dzienna zostanie orzeczona w danym przypadku za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, zależy od wielu różnych czynników. Ważna będzie tutaj przede wszystkim sytuacja materialna sprawcy, jego dochody, stosunki rodzinne, koszty utrzymania i możliwości zarobkowe, a także np. wydatki na leczenie, koszty np. rehabilitacji czy konieczność płacenia alimentów na dzieci.
W jaki sposób organ podatkowy może ustalić, czy dany podmiot rzeczywiście podlega obowiązkowi raportowania? Dostępne są tu wszystkie metody, które są prawnie dopuszczalne np. kontrola podatkowa czy celno-skarbowa, czynności sprawdzające lub analiza dokumentów firmy.
Jak ustalana jest wysokość (sankcji) kary?
Wysokość sankcji MDR jest ustalana przez Krajową Agencję Skarbową. Brane są tutaj pod uwagę takie czynniki, jak okoliczności naruszenia prawa czy czas trwania naruszenia. Ważne będzie również, czy podobne naruszenie miało już miejsce w przeszłości, w jakim stopniu strona przyczyniła się do powstania naruszenia i czy było to celowe działanie strony czy raczej jedynie uchybienia w stosowaniu procedury, a także czy strona podjęła jakiekolwiek działania w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa. Jeśli strona próbowała zapewnić zgodność z regulacjami w swojej organizacji i podjęła w tym celu odpowiednie kroki, które będzie w stanie udowodnić, to jest to okoliczność przemawiająca za złagodzeniem kary. KAS zbada również wysokość korzyści, którą strona osiągnęła lub strat, których uniknęła przez brak raportowania. W przypadku osoby fizycznej ważne będą też warunki osobiste strony, na którą jest nakładana administracyjna kara pieniężna.
Można się spodziewać, że inaczej zostanie potraktowana sytuacja, w której podatnik np. na podstawie analizy swojego modelu działania dokonanej przez firmę zewnętrzną pozostawał w przekonaniu, że nie jest promotorem, lub dana transakcja nie podlega obowiązkowi raportowania, a następnie władze skarbowe poinformowały go, że ciążył na nim taki obowiązek i tym samym, wdrożone uzgodnienie podlegało raportowaniu. Warto też pamiętać, że w niektórych sytuacjach KAS może całkowicie odstąpić od nałożenia kary i np. pozostać jedynie na pouczeniu. Dzieje się tak wtedy, kiedy nie doszło jeszcze do żadnej korzyści, naruszenie było niewielkie, a strona natychmiast zaprzestała naruszenia.
Co zrobić, aby zmniejszyć karę (sankcje MDR) za naruszenie?
Zarządzając organizacją objętą obowiązkiem raportowania warto poznać możliwości ograniczenia ryzyka zastosowania kar przez odpowiednie organy. Aby mieć pewność, że na naszą firmę nie zostanie nałożona żadna kara, warto w swojej organizacji wdrożyć działania, które zweryfikują, czy prowadzona przez firmę działalność, nie wymaga specjalnego raportowania do władz skarbowych i tym samym odpowiednich zmian w procedurach. A jeśli tak, to nowe zasady muszą być wprowadzone w organizacji jak najszybciej.
Mogą one być np. dodatkowym elementem polityki compliance w organizacji, kiedy to pracownicy organizacji zostaną przeszkoleni z tego, w jaki sposób powinni działać i na jakie nieprawidłowości zwrócić uwagę, a następnie obowiązkowo zaraportować je do odpowiednich organów. Trzeba też będzie pamiętać o dotrzymaniu wszystkich przewidzianych przez prawo terminów, jeśli chodzi o obowiązek raportowania schematów podatkowych, aby mieć pewność, że nie dojdzie do jakichkolwiek opóźnień.
Dzięki odpowiednio wdrożonej polityce raportowania w organizacji, ryzyko naruszenia uda się znacznie ograniczyć, a w przypadku jego zaistnienia, łatwiej i szybciej będzie go można usunąć. Co więcej, oficjalne wdrożenie w firmie polityki mającej chronić przed naruszeniem, pomoże także w ewentualnym obniżeniu kary za naruszenie, gdyż organizacja udowodni, że wdrożyła odpowiednie procedury i starała się zapobiec wszelkim niezgodnościom. Każda osoba, która stosowała się do procedur, jednak np. błędnie oceniła naruszenie może powoływać się na działanie nieumyślne. Dodatkowo dzięki sprecyzowanym zasadom, ewentualna odpowiedzialność za naruszenie przepisów czy błędne raportowanie, spadnie jedynie na osoby odpowiedzialne za politykę compliance w organizacji, a nie np. na pracowników HR czy marketingu, którzy nie mają w ogóle styczności z tym obszarem.
Jak uniknąć sankcji MDR oraz wpisu do Krajowego Rejestru Karnego?
Najważniejsze jest, aby nie zostać skazanym i uniknąć wpisania danych do Krajowego Rejestru Karnego, co może spowodować wiele problemów w przyszłości.
Jedną z możliwości w przypadku przestępstw skarbowych będzie dobrowolne poddanie się odpowiedzialności za nieprawidłowości w raportowaniu. Zazwyczaj należy tutaj spełnić tylko warunki przewidziane przez ustawę czyli np. zapłacić grzywnę. Sprawca może również sam donieść o popełnieniu przestępstwa, wskazać osoby, które się do tego przyczyniły, a także jak najszybciej usunąć skutki naruszenia, wykazując w ten sposób tzw. czynny żal. Warto pamiętać o tym, że sąd w pierwszej kolejności musi ustalić sprawcę przestępstwa oraz dowieść, że działał on umyślnie. W sądzie warto więc wykazać np. nieumyślność czynu, brak winy czy wnioskować o zmniejszenie wysokości kary. Konieczne mogą się tutaj okazać zeznania świadków, a także np. przedstawienie odpowiednich dokumentów, potwierdzających niską szkodliwość czynu czy fakt wprowadzenia w organizacji odpowiedniej polityki compliance, mającej na celu wyeliminowanie zagrożeń związanych z błędnym raportowaniem schematów podatków, a także szybkie naprawienie poczynionych przez naruszenie szkód. Istotne będzie wykazanie, że organizacja jedynie w niskim stopniu przyczyniła się do zaistnienia niezgodności z prawem, a jakiekolwiek zagrożenie zostało szybko i bezpiecznie usunięte, bez jakiegokolwiek dodatkowego ryzyka.
Wszystkie te dowody z pewnością przydadzą się w sądzie i pozwolą zakończyć proces w sposób jak najmniej dotkliwy dla przedsiębiorstwa oraz osoby odpowiedzialnej za raportowanie schematów podatkowych (MDR).
Dowiedz się więcej o schematach podatkowych (MDR):
Zapraszamy do naszych pozostały publikacji na temat schematów podatkowych (MDR):
- Schematy podatkowe MDR – Kto musi mieć procedurę MDR?
- Schematy podatkowe MDR– raport MDR-1, MDR-2, MDR-3, MDR- 4
- Schematy podatkowe transgraniczne – kryterium transgraniczne
- Schematy Podatkowe MDR – Spółdzielnia Mieszkaniowa
