Ulga dla klasy średniej wprowadzona ustawą z dnia 29 października 2021 r. w założeniu ma zniwelować dla części podatników niekorzystny skutek w postaci obciążenia wynagrodzeń składką zdrowotną, która nie jest odliczana od podatku w jakiejkolwiek części.
Konstrukcja i cel wprowadzenia ulgi dla klasy średniej
Ulga dla klasy średniej, wprowadzona ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 2105) w założeniu ma zniwelować dla części podatników niekorzystny skutek w postaci obciążenia wynagrodzeń składką zdrowotną, która nie jest odliczana od podatku w jakiejkolwiek części. Osoby, osiągające przychody w przyjętych przez ustawodawcę przedziałach znajdowałyby się w sytuacji gorszej w wyniku wprowadzonych zmian niż osoby zarabiające mniej – ponieważ podwyższona do 30 tys. zł kwota wolna od podatku zostałaby „skonsumowana” przez składkę zdrowotną.
Z tego względu, do dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne ze stosunku pracy i z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej (opodatkowanej według skali podatkowej) stosowana jest ulga, określana jako „ulga dla klasy średniej”.
Kto jest „klasą średnią”
Za „klasę średnią” uznane zostały osoby, które z ww. tytułów uzyskują przychód roczny (wynagrodzenie brutto) nie niższy niż 68.412 zł do 133.692 zł, czyli od 5 701 zł do 11 141 zł brutto miesięcznie. Co istotne, w przypadku nieosiągnięcia lub przekroczenia wskazanego wyżej limitu – ulga w całości nie przysługuje. Jeśli podatnik uzyskuje przychody z kilku stosunków pracy, lub stosunku pracy i działalności gospodarczej – wskazany wyżej próg odnosi się do sumy wszystkich przychodów.
Sposób działania ulgi dla klasy średniej
Ulga dla klasy średniej jest skonstruowana w taki sposób, że wzrasta ona w pierwszym przedziale – tj. od kwoty 68.412 zł do 102 588 zł, a następnie zaczyna zmniejszać swoją wartość do momentu osiągnięcia zarobków przy wysokości, których następuje utrata prawa do ulgi tj. 133 692 zł
Ulga nie przysługuje osobom uzyskującym przychody z działalności wykonywanej osobiście (umowy zlecenia, o dzieło, powołanie, kontrakty menadżerskie) oraz z tytułu emerytur i rent.
Ulga dla klasy średniej wyliczana jest według algorytmu wskazanego w ustawie:
- od kwoty 68 412 zł do kwoty 102 588 zł = (przychód x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17
- od kwoty od 102 588,01 zł do 133 692 zł = (przychód x (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17
Ulga dla klasy średniej a wspólne rozliczenie małżonków
Ulga może być stosowana we wspólnym rozliczeniu małżonków. Każdy z nich może skorzystać z kwoty przysługującej mu ulgi, jeżeli jego roczne przychody mieszczą się we wskazanym limicie. Jeżeli jeden z nich dużo zarabia (przekracza limit warunkujący skorzystanie z ulgi), a drugi mniej, prawo do ulgi będzie przysługiwało każdemu z małżonków, gdy połowa łącznych przychodów obojga małżonków wyniesie co najmniej 68 412 zł i nie przekroczy 133 692 zł. Natomiast warto zaznaczyć, że zastosowanie ulgi dla klasy średniej będzie w przypadku małżeństw oceniane indywidualnie. Przychody każdego z nich będą brane pod uwagę odrębnie, jeśli łączy przychód małżonków przekracza górny limit stosowania ulgi, czyli 133 692 zł rocznie. Jeśli mieszczą się one w limicie stosowania ulgi, to będzie ona przysługiwała każdemu z małżonków.
Ulga a zaliczki na podatek dochodowy
Ulga dla klasy średniej może mieć zastosowanie do zaliczek na podatek pobieranych przez płatnika (umowa o pracę) lub wpłacanych samodzielnie (działalność gospodarcza) w takcie roku.
W przypadku przychodów ze stosunku pracy zasadą jest zobowiązanie pracodawcy do uwzględnienia ulgi. W przypadku, gdy płatnik wypłaca wynagrodzenie w kwocie przekraczającej 5701 zł brutto, jest on zobowiązany do uwzględnienia ulgi dla klasy średniej.
Z powyższym wiąże się szereg wątpliwości – powstających zwłaszcza w przypadku, gdy pracownik otrzymuje więcej niż jedno wynagrodzenie w miesiącu, lub uzyskuje dodatkowe wynagrodzenie ponad ustaloną podstawę – np. premię. Według wyjaśnień Ministerstwa Finansów, ulga obliczana jest w przypadku zaliczek miesięcznych w odniesieniu do sumy miesięcznego wynagrodzenia. W sytuacji zatem, gdy przy pierwszej wypłacie pracownik miał prawo do ulgi i ulga została odliczona, a przy drugiej wypłacie łączne przychody podatnika przekroczyły 11 141 zł, płatnik obliczając zaliczkę na podatek od drugiej wypłaty powinien doliczyć do dochodów pracownika kwotę ulgi zastosowanej przy pierwszej wypłacie.
Kiedy rozważyć rezygnację z ulg dla klasy średniej w zaliczkach
Do wyłącznej decyzji pracownika należy, czy ulga powinna być uwzględniana w zaliczkach miesięcznych przez płatnika, czy też, rezygnuje z ulgi w odniesieniu do zaliczek, i uwzględni ją przy złożeniu rozliczenia rocznego. Rezygnację z uwzględniania ulgi w zaliczkach należy rozważyć w sytuacji braku pewności, co do osiągniecia minimalnego progu przychodów ze stosunku pracy (np. z uwagi na jego rozwiązanie, stan zdrowia) lub potencjalne przekroczenie (np. z uwagi na uzyskiwanie przychodów z kilku stosunków pracy, prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej według skali, przewidywane premie lub podwyżki wynagrodzenia) – w przypadku nieosiągnięcia wymaganego progu lub jego przekroczenia podatnik będzie bowiem zobowiązany do zwrotu całości odliczonej w zaliczkach ulgi w terminie do dnia 30 kwietnia kolejnego roku.
Oświadczenie o rezygnacji z obliczania ulgi dla klasy średniej
Oświadczenie o rezygnacji z uwzględniania ulgi przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy przez płatnika musi być złożone przez pracownika do dnia wypłaty pierwszego wynagrodzenia w danym roku podatkowym. W przypadku pracowników otrzymujących wynagrodzenie „z dołu”, co do zasady, do ostatniego dnia miesiąca – powinien to być dzień nie późniejszy niż 30 stycznia. W przypadku pracowników otrzymujących wynagrodzenie „z góry” np. 2 stycznia – oświadczenie powinno być złożone dnia 31 grudnia.
Przepisy nie przewidują żadnej szczególnej formy dla oświadczenia o rezygnacji z zaliczek, w szczególności, nie jest przewidziany żaden formularz, w którym takie oświadczenie musi być złożone. Dla celów dowodowych istotne jest, aby oświadczenie zostało złożone na piśmie w sposób pozwalający na potwierdzenie możliwości zapoznania się adresata (płatnika) z jego treścią.
W linku znajduje się wzór wniosku o niepomniejszanie przez płatnika dochodu o kwotę ulgi.
