Kontrola – w tym kontrola IP BOX – jest nieodzowną częścią działalności gospodarczej. Służy zabezpieczeniu interesów Skarbu Państwa poprzez weryfikowanie realizacji zobowiązań podatkowych oraz czy podatnicy prawidłowo wywiązują się z obowiązków wynikających z prawa podatkowego. Musi się jednak opierać na konkretnych przepisach.
Wprowadzone w życie z dn. 1 stycznia 2019 r. przepisy dotyczące IP BOX uprawniają podatników zarówno PIT, jak i CIT do stosowania 5% stawki podatku do kwalifikowanej części dochodów osiąganych z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej (kwalifikowanych IP).
Jednakże, korzystanie z IP BOX podobnie jak z wielu innych preferencji podatkowych wymaga spełnienia przez podatnika szeregu warunków materialnych i formalnych.
Warunki ulgi a kontrola IP BOX
W przypadku IP BOX można w uproszczeniu powiedzieć, że ulga przysługuje podatnikom uzyskującym dochody z kwalifikowanych IP wytworzonych w toku działalności badawczo-rozwojowej (B+R), którzy prowadzą w sposób zapewniający ustalenie tego rodzaju dochodów odrębną ewidencję lub księgi rachunkowe.
Aby zatem móc skorzystać z IP BOX należy spełnić trzy warunki:
- kwalifikowane IP musi być efektem prac B+R (materialny),
- dochód powinien pochodzić z kwalifikowanego IP (materialny),
- dochód z kwalifikowanego IP jest obliczany na podstawie należycie prowadzonej odrębnej ewidencji lub ksiąg rachunkowych (formalny).
Należy pamiętać, że dochód z kwalifikowanych IP nie jest jeszcze podstawą opodatkowania 5% stawką. Tą bowiem stanowi dopiero tzw. kwalifikowany dochód z kwalifikowanych IP, czyli iloczyn dochodu z kwalifikowanych IP oraz wskaźnika Nexus. Niemniej obliczenie tej wartości nie warunkuje prawa do ulgi, lecz określa wysokość dochodu objętego ulgą. Można więc przyjąć, że jest to wtórne kryterium formalne, gdyż jest bardziej związane z deklaracją podstawy opodatkowania niż samą teoretyczną możliwością skorzystania z IP BOX.
Jeżeli podatnik spełnia kryteria ulgi IP BOX ma on prawo ją rozliczyć w rocznej deklaracji podatkowej (załącznik „PIT/IP” lub odpowiednio „CIT/IP” do formularza zeznania). Na podstawie złożonej deklaracji organ podatkowy nie jest w stanie ocenić, czy podatnik faktycznie spełnia te kryteria i jeżeli tak, to czy zadeklarowana przez niego podstawa opodatkowania jest prawidłowa. W konsekwencji może on podjąć się weryfikacji prawidłowości rozliczenia dokonanego przez podatnika.
Rodzaje kontroli IP BOX
Kontrola IP BOX może być dokonana w ramach dwóch różnych procedur, tj.:
- czynności sprawdzających,
- kontroli podatkowej.
Czynności sprawdzające
Czynności sprawdzające stanowią mniej sformalizowaną „kontrolę zza biurka”. Ma ona głównie na celu weryfikację zgodności informacji zawartych w rozliczeniu z rzeczywistością.
Jest to najczęściej stosowana forma kontroli podatników korzystających z IP BOX.
Dotyczy trzech rzeczy:
- terminowości,
- stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami (czyli np. analiza umów lub opisu aktywności podatnika),
- weryfikacji danych i dokumentów (w tym faktur, czy ewidencji na potrzeby IP BOX).
Kontrola podatkowa
Kontrola podatkowa jest natomiast znacznie szersza i bardziej sformalizowana. Służy przede wszystkim ustaleniu okoliczności kształtujących stan prawnopodatkowy, co jest ważne dla organu do ewentualnego wszczęcia postępowania podatkowego, które może zakończyć się decyzją określającą wysokość podatku do zapłaty.
W toku kontroli podatkowej zbierany jest materiał dowodowy, w tym zabezpieczane są dokumenty, badane księgi podatkowe oraz ustalana jest rzeczywista aktywność podatnika. W przeciwieństwie jednak do czynności sprawdzających, kontrola podatkowa nie polega
tylko na analizie dokumentów i deklaracji, lecz również ustaleniu faktycznej działalności poprzez m.in. wstęp do nieruchomości kontrolowanego jeżeli jest to niezbędne lub oględzin majątku.
W obu przypadkach, organ podatkowy może oczekiwać od podatnika wyjaśnień lub przedłożenia innych dowodów (np. dokumentów potwierdzających okoliczności istotne dla danego rozliczenia jak wewnętrzna ewidencja firmowa, czy korespondencja z kontrahentami).
U podatnika korzystającego z IP BOX organ może przede wszystkim szukać potwierdzenia spełnienia materialnych warunków ulgi, jak też sprawdzić czy obliczona wysokość podstawy opodatkowania jest właściwie określona. Szczególnej weryfikacji w ramach kontroli IP BOX zatem będą podlegały umowy na podstawie których podatnik uzyskuje przychody (w tym pod kątem prawnoautorskim), a także charakter jego wydatków i całokształt działalności. Nadzwyczaj istotny jest tu również sposób prowadzenia ewidencji na potrzeby IP BOX, gdyż to przy jej użyciu podatnik powinien obliczyć wartość podstawy opodatkowania.
Jeżeli podatnik uzyskał pozytywną indywidualną interpretację podatkową musi pamiętać, że stanowi ona wyłącznie potwierdzenie kwalifikacji prawnej opisanej we wniosku kwestii. Tym niemniej, w sytuacji gdy wniosek zawiera nieprawdziwy opis, powołanie się na interpretację indywidualną nie jest skuteczne. W związku z tym organ wciąż może chcieć przeanalizować, czy w rzeczywistości działalność jest zgodna z tą, wobec której wydano interpretację.
Dialog z organem może być prowadzony zarówno w urzędzie skarbowym, jak też telefonicznie czy za pośrednictwem korespondencji tradycyjnej lub internetowej. Przy czym, wezwanie podatnika do dokonania konkretnej czynności powinno wynikać z oficjalnego pisma, którego zignorowanie jest zagrożone sankcją porządkową. W sytuacji, gdy organ stwierdzi nieprawidłowości, podatnik zostanie wezwany do korekty rozliczeń (czynności sprawdzające) lub nieprawidłowości zostaną opisane w protokole kontroli, do którego podatnik ma prawo wnieść zastrzeżenia.
W przypadku niezłożenia przez podatnika korekty deklaracji podatkowej zgodnie z wytycznymi organu, ten może wszcząć postępowanie podatkowe lub w niektórych przypadkach karnoskarbowe. W toku prowadzonego postępowania podatnikowi wciąż przysługuje prawo do obrony swojej racji.
Podsumowanie
Należy pamiętać, że korzystanie z ulg podatkowych jest prawem, a nie obowiązkiem. Zatem w razie rozbieżności poglądów podatnik powinien móc dowieść swojego uprawnienia.
IP BOX wciąż stanowi novum w polskim systemie podatkowym, a przepisy są niejednoznaczne, co prowadzi do błędów w ich stosowaniu zarówno przez podatników, jak i urzędników.
W trakcie kontroli IP BOX kluczowy jest merytoryczny dialog i wiedza o swoich prawach, jak również przepisach proceduralnych wiążących organ.
