Zatrudnienie obywatela Ukrainy od dawna nie jest niczym nowym. Obywatele Ukrainy od dłuższego czasu stanowią istotne wsparcie rodzimego rynku pracy. Sytuacja w najbliższym czasie ulegnie z pewnością dalszemu nasileniu, ze względu na toczącą się obecnie wojnę wywołaną agresją rosyjską na Ukrainę i kolejnymi setkami tysięcy migrantów – uchodźców napływających do Polski oraz innych krajów UE. Pracodawcy, którzy chcą legalnie zatrudnić cudzoziemców spoza UE zobowiązani są do podjęcia stosownych kroków, które umożliwią legalne zatrudnienie takiej osoby. Trzeba także założyć, że ze względu na obecną sytuację, polskie władze z pewnością będą podejmowały kroki, które w dalszej perspektywie mogą wpłynąć na ułatwienie i uproszczenie procedur związanych z zatrudnianiem obywateli Ukrainy. Obecnie obowiązujące przepisy przewidują procedurę pełną oraz uproszczoną.
Zatrudnienie obywatela Ukrainy – szybko i legalnie
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zatrudnienie cudzoziemca będzie zgodne z prawem wyłącznie w sytuacji, gdy przebywa on na terytorium RP legalnie. Należy więc w pierwszej kolejności ustalić, czy cudzoziemiec przebywa w Polsce legalnie a ponadto czy podstawa pobytu pozwala mu na podjęcie w Polsce pracy. Z taką sytuacją mamy do czynienia w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy posiada:
- status uchodźcy nadany w Rzeczpospolitej Polskiej lub,
- zezwolenie na pobyt stały lub,
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub,
- zezwolenie na pracę oraz przebywa na terytorium RP na podstawie wizy.
Co do zasady, dla obywateli spoza UE, chcących legalnie podjąć pracę w Polsce, konieczne jest posiadanie zezwolenia na pracę wydanego przez wojewodę. W przypadku jednak obywateli Ukrainy (oraz kilku innych państw: Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Armenii) przepisy przewidują tzw. procedurę uproszczoną. We wskazanych przypadkach wystarczy bowiem oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy.
Powierzenie wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy
Najprostszym sposobem legalizacji zatrudnienia obywatela Ukrainy w Polsce jest procedura oświadczeniowa. W przypadku wyboru takiego sposobu zatrudnienia nie ma potrzeby występowania o zezwolenie na pracę do wojewody. Wyłącza to m.in. obowiązek przeprowadzania tzw. testu rynku pracy (weryfikacja przez odpowiedniego starostę, czy potrzeby kadrowe pracodawcy nie mogą być zaspokojone w oparciu o lokalny rynek pracy). Dzięki temu pracodawca łatwiej i szybciej zatrudni obywatela Ukrainy.
Zatrudnienie w tej procedurze opiera się o oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, które zostaje zarejestrowane przez odpowiedni Powiatowy Urząd Pracy. Ostatnie zmiany przepisów dodatkowo wydłużyły okres w jakim praca może być wykonywana – teraz to 24 miesiące. Zrezygnowano także z zapisu o 12 miesięcznym okresie rozliczeniowym, dzięki czemu nie jest konieczna żadna przerwa przed powierzeniem pracy cudzoziemcowi na podstawie kolejnego oświadczenia. Pamiętać należy jedynie, iż na podstawie oświadczenia nie można zatrudniać cudzoziemców do prac sezonowych.
Procedura zatrudnienia pracownika z Ukrainy– Formalności
Pracodawca, przed podjęciem pracy przez cudzoziemca, składa pisemne oświadczenie o zamiarze powierzenia wykonywania pracy obywatelowi Ukrainy. Oświadczenie składa się w urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce swojego pobytu stałego lub siedziby. Do sporządzenia oświadczenia potrzebne będą następujące dokumenty:
- dane podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi,
- dane cudzoziemca, w tym imię i nazwisko, data urodzenia, obywatelstwo, dokument podróży,
- informacje dotyczące pracy powierzonej, z dokładnym wskazaniem stanowiska, kodem zawodu, miejscem wykonywania pracy, rodzajem umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy, okres wykonywania pracy, wysokość wynagrodzenia oraz wymiar czasu pracy.
Po przygotowaniu dokumentów pracodawca winien je złożyć osobiście w siedzibie właściwego urzędu pracy lub dokonać zgłoszenia przez stronę www.praca.gov.pl
Urząd Pracy, po weryfikacji dokumentów, wpisuje oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy do ewidencji oświadczeń. Co do zasady wpis następuje w terminie 7 dni od dnia złożenia oświadczenia.
W przypadku, gdy cudzoziemiec nie podjął pracy u pracodawcy, pracodawca winien poinformować Powiatowy Urząd Pracy o tym fakcie.
W przypadku zmiany warunków zatrudnienia pracodawca powinien wystąpić o wpis nowego oświadczenia – powyższe jednak nie ma zastosowania w przypadku, gdy:
- zmianie ulega siedziba, miejsce pobytu, nazwa czy forma prawna podmiotu zatrudniającego,
- dochodzi do przejścia zakładu pracy, bądź jego części na innego pracodawcę w trybie art. 231 Kodeksu pracy,
- zmiana polega na zawarciu umowy o pracę w miejsce umowy cywilnoprawnej.
PODSUMOWANIE
Ze względu na obowiązujące obecnie przepisy zatrudnianie obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Polski jest legalny, podlega dużym uproszczeniom. Procedura związana z oświadczeniem o powierzeniu wykonywania pracy jest zdecydowanie szybsza i mniej sformalizowana od uzyskania zezwolenia na pracę i pobyt czasowy. Stanowi ona dla potencjalnych pracodawców duże ułatwienie. Od lutego 2022 roku doszło do dalszych ułatwień w tym zakresie polegających na wydłużeniu okresu, na jaki praca może być powierzona. Obecna sytuacja związana z wojną w Ukrainie z pewnością będzie powodować dalsze zmiany i ułatwienia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy. Projekt specustawy już pojawił się na stronach rządowych i w najbliższych dniach będzie procedowany. Dalszy rozwój wypadków i dynamiczna sytuacja wpłyną na kolejne ułatwienia i przyspieszanie procedur.
